9.11.Chương 11. Năm Kĩ Năng (Sum)
5 Uẩn Gồm
- Sắc (rupa): Điều này bao gồm thân vật lý và các đối tượng giác quan.
- Cảm giác (Vedana): Điều này đề cập đến những cảm giác dễ chịu, khó chịu hoặc trung tính mà chúng ta trải qua.
- Nhận thức (Sañña): Đây là quá trình nhận biết và giải thích các cảm giác.
- Sự hình thành tinh thần (sankhara): Đây là những hoạt động tinh thần hình thành nên suy nghĩ và cảm xúc của chúng ta.
- Thức (viññana): Đây là nhận thức về kinh nghiệm của chúng ta.
12 Nhân Duyên:
- Vô Minh (Avijja): Không hiểu Tứ Diệu Đế.
- Hành (Sankhara): Hành động tạo nghiệp, cả về tinh thần và thể chất.
- Thức (Vinnana): Sự phát sinh của nhận thức khi tái sinh.
- Danh và Sắc (Nama-Rupa): Các tiến trình thân và tâm.
- Sáu căn (Salayatana): Mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý.
- Xúc (Phassa): Sự tương tác giữa các giác quan và đối tượng.
- Thọ (Vedana): Cảm giác dễ chịu, khó chịu hay trung tính của sự tiếp xúc.
- Ái dục (Tanha): Ham muốn những gì dễ chịu và chán ghét những gì khó chịu.
- Bám víu (Upadana): Bám chấp vào những thứ vô thường.
- Hiện hữu (Bhava): Quá trình trở thành hoặc tái sinh.
- Sanh (Jati): Tái sinh vào một kiếp sống mới.
- Lão Tử (Jaramarana): Lão tử trong kiếp sống đó.
Tứ Diệu Đế
Khổ Đế (Dukkha): Chân lý này thừa nhận rằng cuộc sống vốn dĩ có đau khổ, bao gồm đau đớn về thể chất và tinh thần, bất mãn và vô thường.
Thánh đế về Nguồn gốc của Đau khổ (Samudaya): Chân lý này xác định ái dục hay ham muốn (tanha) là nguyên nhân gốc rễ của đau khổ. Chúng ta khao khát mọi thứ diễn ra theo một cách nhất định và đau khổ khi chúng không như vậy.
Sự thật cao cả về sự chấm dứt đau khổ (Nirodha): Sự thật này mang lại hy vọng bằng cách tuyên bố rằng đau khổ có thể chấm dứt. Có thể đạt được trạng thái thoát khỏi đau khổ, được gọi là Niết Bàn hay Niết Bàn.
Sự thật cao quý về Con đường dẫn đến sự chấm dứt đau khổ (Magga): Sự thật này vạch ra Con đường cao quý tám ngành, một hướng dẫn thực tế để đạt được sự chấm dứt đau khổ. Con đường bao gồm tám sự thực hành: chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm và chánh định.